مبانی نظری وپیشینه پژوهش تعارف ومفاهیم سلامت روانی
سلامت روانی
2 - 2 - 1 . تعریف سلامت روانی
بر اساس تعریف دانشنامه آزاد ویکیپدیا ، سلامت روانی یا سلامت رفتاری سطحی از بهزیستی روانشناختی یا فقدان بیماری روانی است که گویای حالت روانی شخص به گونهای است که عملکردش در سطح رضایتبخشی از سازگاری هیجانی و رفتاری باشد . از دیدگاه روانشناسی مثبت و یا کلگرایی ، سلامت روان ممکن است شامل توانایی فرد برای لذت بردن از زندگی و ایجاد یک تعادل بین فعالیتهای زندگی و تلاش برای دستیابی به انعطافپذیری روانی است .
به گفته سازمان بهداشت جهانی ( WHO ) سلامت روان شامل بهزیستی ذهنی ، خود کارآمدی ادراکشده ، خودمختاری ، شایستگی ، وابستگی بین نسلی و خود شکوفایی معنوی فرد و هیجانی بالقوه ، در میان دیگران است . همچنین ، WHO بیان میکند که بهزیستی فردی در گروی تواناییهای افراد برای مقابله با استرسهای روزمره زندگی ، کار مولد و کمک به جامعه خود میباشد . با این حال ، تفاوتهای فرهنگی ، ارزیابیهای ذهنی و رقابت حرفهای نظریهها همگی بر چگونگی تعریف سلامت روانی اثرگذار میباشد .
2 - 2 - 2 . دیدگاههای مربوط به سلامت روان
مکتب روانپریشی
زیگموند فروید
به نظر فروید اکثر مردم به درجات مختلف رواننژند هستند و سلامت روانشناختی یک ایدهآل است نه یک هنجار آماری . به عقیده او ، ویژگیهای خاصی برای سلامت روانشناختی ضرورت دارد . نخستین ویژگی هشیاری ( خودآگاهی ) است ؛ یعنی هر آنچه ممکن است در ناهشیاری ( ناخودآگاهی ) موجب مشکل شود بایستی خودآگاه شود .
به عقیده فروید انسان متعارف کسی است که مراحل رشد روان جنسی را با موفقیت گذرانیده باشد و در هیچیک از مراحل بیش از حد تثبیت نشده باشد . به نظر او کمتر انسانی متعارف به حساب میآید و هر فردی به نحوی نامتعارف است . فروید انسان نامتعارف را به دو گروه رواننژند و روانپریش تقسیم میکند و هسته مرکزی بیماری روانی را اضطراب میداند . به عقیده فروید نوع مکانیزمهای دفاعی مورد استفاده افراد سالم رواننژند و روانپریش متفاوت است . شخص سالم از مکانیزمهای دفاعی نوعدوستی ، پیشبینی ، شوخطبعی ، والایش و سرکوب استفاده میکند ( نجات ، 1378 ).
آلفرد آدلر
زندگی به عقیده آدلر « بودن » نیست بلکه « شدن » است . بنابر نظر آدلر فرد برخوردار از سلامت روانشناختی توان و شهامت یا جرأت عمل کردن را برای نیل به اهدافش دارد . چنین فردی جذاب و شاداب است و روابط اجتماعی سازنده و مثبتی با دیگران دارد . فرد دارای سلامت روان مطمئن و خوشبین است و ضمن پذیرفتن اشکالات خود در حد توان اقدام به رفع آنها میکند . سلامت روان به عقیده آدلر یعنی داشتن اهداف مشخص در زندگی ، داشتن فلسفهای استوار و مستحکم برای زیستن ، مفید بودن برای همنوعان ، جرأت و شهامت و قاطعیت ، کنترل داشتن بر روی عواطف و احساسات ، داشتن هدف نهایی کمال و تحقق نفس ، پذیرفتن اشکالات و کوشیدن در حد توان برای حل اشتباهات .